AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

AZƏRBAYCAN GƏNC MÜƏLLİMLƏR ASSOSİASİYASI

 

Müəllif: Nadirova Vüsalə Beybala qızı
Bakı şəhəri Binəqədi rayonu 182 nömrəli tam orta məktəbin ibtidai sinif müəllimi

 

 

 

Layihə rəhbəri: Rüfət Əsədzadə

Supervayzer: Əminət Diqanayeva

E-mail: [email protected]

XXI əsr  insanına  lazım  olan  əsas  bacarıqlardan  biri  də  əməkdaşlıq  bacarığıdır.Həyatımızın  bütün  sahəsində  olduğu  kimi  təhsildə  də  bu  bacarığa  malik  olmaq  bir  pedaqoq  kimi  çox  vacibdir.  Hal-hazırki  dövrdə ölkəmizdə   ən  prioritet  məsələlərdən  biri  də  müəllimlərin  inkşafıdır.Əməkdaşlıq  şəraitində  işləmək  istər  müəllim   istərsə  də  məktəbin inkşafında  mühüm  amillərdən  biridir.Məhz  Professional  Öyrənmə   qrupları   məktəblərdə  müəllim   birliyi  əsasında  formalaşan  bir  proses  olduğu  üçün  əsas  məqsədi  təhlil  və  məlumatlara  əsaslanan  strategiyalar  vasitəsi  ilə  şagird  nailiyyətlərinin   artırılmasıdır.Həmçinin  Professional  Öyrənmə  Qrupları  məktəblərdə  sağlam  məktəb  mədəniyyəti  yaradır ,çünki   onlar  məqsədə  çatmaq    üçün  birlikdə  çalışırlar. Məqalədə  Professional  Öyrənmə  qruplarının  yaranması ,əməkdaşlığa  mane  olan  səbəblər   və  qrupun   şagird  nailiyyətində  rolu  araşdırılıb. Tədqiqat  metodu  olaraq  ədəbiyyat  analizindən  istifadə  olunub.

 

Açar  sözlər: Professional öyrənmə  qrupları,əməkdaşlıq,peşəkar  inkşaf,şəxsi  inkşaf,müəllim  peşəkarlığı

 

 

Müəllimlərin    ən  böyük  vəzifələrindən    biri  səmərəli  öyrətməkdir.Biz  mütəmadi  olaraq   konfrans  və  seminarlarda  iştirak  edir,pedaqoq  kimi  inkişaf  etmək  üçün  dərslər  alırıq.Məqalənin  önəmi  Peşəkar İnkşaf  Qruplarının   müəllimlərin  öyrənmələrində  olan  rolunu  araşdırmaqdır. .Əməkdaşlıq  icmaları  müəllimlərə   özgüvən  motivasiya  verir.Qruplar  vasitəsi  ilə  müəllimlər  bir-birindən  öyrənir,təcrübələrini  paylaşır  və  daha  yüksək  templə  inkşaf  edirlər.Daha  keyfiyyətli  əməkdaşlıq  edən  məktəblər  və  müəllimlər  riyaziyyat  və  oxumaqda  daha  yüksək  nəticə  göstərirlər.Yüksək  səviyyəli  əməkdaşlıq  edən  məktəblərin  yüksək  səviyyəli  şagird  nailiyyətləri  olur.Şener  (1997 s.17) əməkdaşlığı  “bir  tapşırığı  yerinə  yetirmək  və  ya  son  məqsədə  çatmaq  prosesində  nəticəyə  müsbət  təsir  edə  biləcək  düşünülə  bilən  insanlarla  birlikdə  hərəkət  etmək  və  kömək  etmək”olaraq  təyin  edir.Müəllimlər  arasında  peşəkar  əməkdaşlıq  müəllimlərin  təhlil  və  peşəkar  təcrübələrinə  müsbət  təsir  edir.Bu  qarşılıqlı  işlədikləri  şagirdlərin , komandaların   və  məktəblərin  nəticələrini  yaxşılaşdıran  sistemli  bir  proses  kimi  müəyyən  edilir.Ədəbiyyata  nəzər  saldıqda  son  30  ildə  müəllim  peşəkarlığı  ilə  araşdırmaların  artdığı  və  geniş  vüsət  aldığı  görünür.Müəllim  peşəkarlığına  maraq İngiltərə,Amrika ,Kanada  və  Avstraliya  alimləri  tərəfindən  yarandıqdan  sonra  digər  ölkələrdə  də  tədqiqat  mövzusu  kimi  diqqəti  cəlb  etməyə  başladığı  görünür.(Ekiz  2003)

Son  PİSA  tətbiqlərində  müəllimlərin  peşəkar  mənada  bir-birləri  ilə  qurduğu  əməkdaşlıq  fəaliyyətləri  Asiyada  (xüsusilə Şanxay,Cənubi  Koreya)  müəllimlərin  uğurunun  sirri  kimi  göstərilir.Bir  çox  şərqi  Asiya  ölkələrində  yaxşı  çıxış  edən  müəllimlərdən  maksimum   yararlanmaq  üçün  peşəkar  əməkdaşlığı  təkminləşdirmək  üçün  modellər  mövcuddur (Schleicher 2011).

 

 

1)Peşəkar  öyrənmə  icmaları  nədir?

2)Peşəkar  öyrənmə  icmalarını  effektiv  edən  nədir: Effektiv  əməkdaşlıq  qruplarını  yaratmaq  və  inkşaf  etdirmək  üçün  hansı  proseslərdən  istifadə  olunur?

3)Peşəkar  öyrənmə  icmaları  şagird  nəticələrinə  necə  təsir  edir?

4)Peşəkar  öyrənmə  icması  müəllim - məktəb  münasibətinə  necə  təsir  edir?

Araşdırmada müxtəlif  ədəbiyyatlar  vasitəsi  ilə  məktəblərdə  qurulan  peşəkar  öyrənmə  qrupları  və  onların   fəaliyyətləri  təhlil  edilir.

 

Başaran  (1994)  bildirir  ki,bir  peşə  mənsubunun  öz  peşəsində  uğur  qazanması  və  məmnuniyətlə  çalışması  üçün  peşənin  tələblərinə  inanması,bunları  bilməsi   və  tətbiq  etməsi  məcburidir.Bu  kontekstə  müəllimlər  öz  peşələrinin  tələblərini  peşəkarcasına  yerinə  yetirmələri  vacibdir.Peşəkarlıq  geniş  mənada  insanın öz  peşəkar  inkşafı  və  yüksəlişi  üçün  məsuliyyət  daşıması  kimi  müəyyən  edilə  bilər.Xüsusi  ilə  insanın  öz  sahəsindəki  inkşafdan  xəbərdar  olması  və  bu  inkşafla  nümunəvi  təcrübələr  əldə edə  bilməsi  deməkdir (Shantz and Prieur 1996).Müəllimlik  peşəsində  peşəkarlıq  müəllimlərdən  davamlı  olaraq  öyrənməyə  imkan  verəcək  tədqiqtçılar  kimi  çıxış  etməyi  tələb  edir.(Kincheloe,2004)  

Əməkdaşlığın  müəyyən edilməsi  çətin  anlayışlardan  biridir.Əməkdaşlığı  qurmağa  çalışmaq  mükəmməl  bir  sferanı  meydana  gətirən  üç  ölçülü  taxta  tapmacalardan  birini  həll  etməyə  çalışmaq  kimidir (Friend  and  Cook,1990).Ümumiyyətlə  əməkdaşlıq  ümumi  məqsədə  doğru  işləyərkən  könüllü  olaraq  birgə  qərar  qəbuletmə  proseslərində  iştirak  edən  ən azı  iki  həmyaşıdın  birbaşa  qarşılıqlı  əlaqə  tərzi  kimi  müəyyən  edilə  bilər (Friend  and  Cook,1992).Bundan  əlavə  işçilər  arasında  əməkdaşlıq  praktiki  məsləhət,sosial  və  emosional  dəstək  və  fikir  mübadiləsi  kimi  imkanlar  yaradır(Aliakbari  and  Sadeghi, 2022).Əməkdaşlıq  bugünki  məktəblərin  ayrılımaz  hissəsinə  çevrilib  və  əməkdaşlıq  effektiv  təhsil  təcrübələri  və  uğurlu  məktəb  mədəniyyəti  üçün  vacib töhvə  verir.Bəzi  müəllimlər  nailiyyətləri  yüksəltmək,şagird  işini  yoxlamaq  yollarını  müzakirə  etmək  üçün  tez  tez  görüşdüklərini  bildirirlər.Həmkarlarına  rəy  bildirmək  üçün  müşahidə  apardıqlarını  bildirirlər.Əməkdaşlığın  başqa  bir  növündə  isə  məktəblərin  təkmilləşdirilməsi  üçün  aparılırdı.Araşdırmalar  həm  də  göstərir  ki,məktəb  və  müəllim  xüsusiyyəti  qarşılıqlı  münasibətə  təsir göstərir.Məsələn,Louis ,Marks  və  Kruse  (1996)aşkar  etmişdilər  ki,ibtidai  məktəb  və  daha  çox  qadın  müəllimi   olan  məktəblərdə  əməkdaşlıq  və “professional  icma” səviyyəsi  daha   yüksəkdir. Çikaqo  ibtidai  məktəblərində  aparılan  araşdırma  da  Bryket al.(1999) peşəkar  birliyi  asanlaşdıran  ən  mühüm  xüsusiyyətlərdən  biri  neçəsi:  kiçik  məktəb  ölçüsü,güclü  direktor  rəhbərliyi  və  müəllimlər  arasında  sosial  inamdır.

Müəllimlər  çalışdıqları   məktəblərdə  məktəb  idarəediciləri  və  digər  işçilərlə  birlikdə  ortaq  bir  mədəniyyət  formalaşdırsalar  iş  birliyinə  və  uğura  töhvə  verəcəklər (Çevik  və  Köse 2017). Müəllimlərin  həmkarı  ilə   əməkdaşlıq  etməsinin  zəruriliyik  olduğunu  bildirən  Bryk  və  Schneider ( 2002)bunu  səbəbi  kimi   şagirdlərin  təhsil  imkanlarının  artırılmasında  müəllim  əməkdaşlığının   təsirli  olduğunu  açıqlamaqdadır.Effektiv  müəllimlərin  xüsusiyyətlərini  araşdıran  Cumming  və  Owen (2001)tərəfindən  edilən  işdə  həmkarı  ilə  işbirliyi  içərisində  işləyən  müəllimlərin  innovativ  səviyyələri  daha  yüksək  olduğu  üzə  çıxmışdır.Müəllimlərin  sahib  olması  bacarıqlara  dair  Müəllimlərin  Etik  davranış  Qaydalarında  əməkdaşlıq  etmənin  önəmindən  danışmışdır.

Bakioğlu(2013)  öz  araşdırmasında  vurğulayır  ki,məktəb  rəhbərləri  müəllim əməkdaşlığını  yaxşılaşdırmaq  üçün  imkanlar  yaratmalıdır.Bu  mövzuda  başqa  bir  araşdırmada  Gökçe (2000) idarəçilərin  müəllimləri  dəstəkləyərək  onları  əməkdaşlığa  təşviq  etməsi  vurğulanır.Cerit(2009)  müəllimlərin  təhsil  tədris  prosesində  üzləşdiyi  çətinliklərin  aradan  qaldırılmasında  həmkarlarının  yaxşı  təcrübələrinə  yiyələnmənin   vacib  olduğunu  qeyd  edir  və  bu  vəziyyətin  müəllimlər  arasında  əməkdaşlığı yaxşılaşdırdığını  bildirir.Stolp(1994)  öz  araşdırmasında  belə  nəticəyə  gəldi  ki,güclü  məktəb  mədəniyyəti  müəllimlərin  həmkarları  ilə  əməkdaşlığını  artırır.

Müəllimlərin  həmkarları  ilə  əməkdaşlıq  etməsinin  önəmini  incələyən müxtəlif  araşdırmalar  mövcuddur.(Cerit 2009, Kelchetermans  2006, Özkan  və  Arslantaş  2013, Taşkaya 2012)Bu  araşdırmalardan  biridə  OECD  və  TALİS  araşdırmasıdır.Araşdırmada  təhsildə  inkşaf  edən  ölkələrdən  biri  olan  Finlandiyada    bu  inkşafın  ən  önəmli   faktorlarından  biri  də  müəllim  əməkdaşlığını  göstərmişdilər.

Müəlimlərin  əməkdaşıq  etməsi   məktəbin  məqsədinə  çatması  ərəfəsində  önəmli  təsirə  malıikdir.Təhsil  prosesində  müəllimlərin  əsas  vəzifələrindən  biri  də  məhz  həmkarı  ilə  əməkdaşlıq  etməsidir (Şişman 2011).Həmkarla  edilən  iş  birliyi  müəllimlərin  peşəkar  mənada  inkşafına  töhfə  verir (Darling-Hammond  və  McLaughlin 2011). Müəllim  əməkdaşlığı ünsiyyəti  gücləndirməklə  yanaşı  müəllim  səmərəliliyini  artırmaqdan  başqa  şagird  öyrənməsində  müsbət  təsirini  və  peşəkar  həmrəyliyi  həyata  keçirən  peşəkar  inkşafı  təmin  edir.

2.Peşəkar  inkşaf  qrupları  necə  fəaliyyət  göstərir? 

Yıldız və başqaları Profesyonel  Öğrenme  Toplulukları  olarak  Zümreler  Öğretmen  Rehber  Kitabında Peşəkar İnkişaf Qruplarının aşağıdakı 3 vacib ideya əsasında fəaliyyət göstərməli olduğunu qeyd edirlər.

1.Öyrənməyə  diqqət

2.Əməkdaşlıq 

3.Nəticəyə   diqqət

1. Öyrənməyə   diqqət: Şagirdlərin  öyrənmə  qabiliyyətinin  inkşafı  və  zənginləşdirilməsi  qrupun  diqqət  mərkəzində  olmalıdır.Qruplar  “Hər  bir  şagird  öyrənə  bilər” ideyası  ilə  hərəkətə  keçir.Məqsədə  çatmaq  üçün  müəllimlər:

·    Hər  bir  şagirdin  nəyi  öyrənməli  olduğunu  dəqiqləşdirməli;

·    Şagirdlərin  öyrənməsini   artırmaq  üçün  öz  tədris  strategiyalarını  zənginləşdirməli;

·    Hər  bir  şagirdin  fəaliyyətini  vaxtında  izləyib  qiymətləndirməli;

·    Şagirdlərin  çətinlik  çəkdiyi  zaman  öyrənmələri  üçün  əlavə  vaxt  və  dəstək  verməli,sistemli  müdaxilələri  təmin  etməli;

·    Tədris  olunan  mövzu  mənimsənildikdə  öyrənməni  genişləndirib  zənginləşdirməli;

·    Şagirdlərə  öyrənməyə  kömək  etməkdə  daha  effektiv  olmaq   üçün  müəllim  öyrənməyə  və  daha  peşəkar  şəkildə  inkşaf  etməyə  davam  etməlidir.

Əməkdaşlıq: Qruplar  “Əməkdaşlıq  yolu  ilə  müəllimlər  təkbaşına  bacardıqlarından  daha  çox  şeyə  nail  olurlar “prinsipinə  əsaslanırlar.Əməkdaşlıq  şagirdin  öyrənməsi  üçün  məsuliyyətin  bölüşdürülməsi  mexanizmini  və  bu  ümumi  məqsədə  doğru  birlikdə  işləmək  üçün  bir  vasitə  təmin  edir.Qrupları  təşkil  edən  müəllimlər  təlim  məqsədlərinə  nail  olmaq  üçün  birlikdə  işləmələri  olduqlarını  bilirlər.Əməkdaşlıq-  müəllimlərin  sinif  təcrübələrini  effektiv  etmək  şagirdlər  üçün  daha  yaxşı  təlim  nəticələrinə  gətirib  çıxarmaq  üçün birlikdə  işlədiyi  sistematik  prosesi  təmsil   edir.Əməkdaşlıq  çətin  işdir.Bu  vaxt  təcrübə  və  məsuliyyət  tələb  edir.Əməkdaşlıq  müəllimlərin müəyyən  fasilələrlə  bir  araya  gələrək  görüşlər  keçirməsi  ilə  məhdudlaşmır.Əməkdaşlığın  uğurlu  olması  üçün  keçirilən  görüşlərin  konkret  mövzusu ,ölçülə  bilən  olması  və  konkret  fəaliyyətlə  nəticələnməsi  lazımdır.Bu  vaxt  və  əzm  tələb  edir.Müəllimlərin  tədris  haqqında  danışması,tədris  təcrübələri  haqqında  rəy  əldə  etməsi,dərsləri  birlikdə  tərtib  etməsi,bir-birini  öyrətməsi  və bir  birindən  öyrənmək  üçün  əməkdaşlıq  etməsi  şagirdin  öyrənməsini  və  məktəb  uğurunu  artıracaq.Bu  baxımdan  müəllimlər  tədris  ili  ərzində  müntəzəm    olaraq  üzbəüz  və  ya onlayn  görü.mək  üçün  vaxt  ayırmalıdırlar.Tədris  ilinin  əvvəlində  bu  vaxtdan  necə  istifadə  edəcəklərini  səmərəli  və  sistemli  şəkildə  planlaşdırmalıdırlar.

Nəticələrə  diqqət: Təbii  ki,müəllimlərin  bütün  təşəbbüsləri  sonda  aldıqları  nəticələrə  görə  qiymətləndirilir.Bu səbəbdən  qruplar  şagirdlərin  hərtərəfli  inkşafı  ilə  bağlı  nəticələr  üzərinə  həyata  keçirdikləri  təcrübələrin   effektivliyini  daim  qiymətləndirməlidirlər.Qrupları  formalaşdıran   müəllimlər:

·    Sübut  və  məlumatlar  əsasında  şagird  nailiyyətlərinin  cari  vəziyyətini  müəyyən  edir;

·    Sübutlara  əsaslanaraq  dəqiq,ölçülə  bilən,əldə  edilə  bilən,real  və  nəticəyönümlü,vaxtla  bağlı  məqsədlər  hazırlayır;

·    Bu  məqsədə  çatmaq  üçün  birlikdə  işləyir;

·    Sinif  təcrübələri  ilə  bağlı  məlumat  toplayıb  təhlil  edərək  öyrənmənin  inkşafı  ilə  bağlı  sübutlar toplayır;

·    Şagirdlərin  irəliləməsi  və  inkişafı  ilə  bağlı  məlumatları  özləri  üçün  yararlı  məlumatlara  çevirirlər.

Professional  müəllim  əməkdaşlığında  müəllimlərin  öyrənməsi  ilə  bağlı  müxtəlif  yanaşmalar  mövcuddur.Thompson,Gregg  və  Niska (2004)qeyd  edirlər  ki,məktəblərdə  təşkilati  öyrənmə  ideyası  şagird   və  müəllimlərin  öyrənməsi  ilə  bağlıdır.Müəllimlər  öyrənmə  fəaliyyətlərinə  qoşulduqda  şagirdlərin  də  öyrənməsinin  yaxşılaşacağını  düşünürlər.Hord(1997) bildirir  ki,peşəkar  öyrənmə  cəmiyyətində  öyrənmə    konstruktivist  yanaşma  kontekstində  başa  düşülə  bilər.Konstruktivizm-öyrənmənin  problem  həlli  və  təcrübələr  üzərində  düşünmə  yolu  ilə  qurulduğunu  bildirir.Burada  deyilir  ki,öyrənmə  insanın  iştirak  etdiyi  və  hərəkət  etdiyi  zaman,uyğunsuzluqları  nəzərə  aldıqda , qarşılıqlı  təsirlərdən  asılı  olaraq  qurulur.(Cevizci 2010, Vygotsky1978). Hord(1997)məktəbdə  birgə  peşəkar  təlimin  konstruktivizmlə  əlaqəli  olduğunu  bildirir  və  əlaqənin  əvvəlki  bilik  və  təcrübələrdən  yarandığını  qeyd  edir.Eyni  zamanda  öyrənmə  aktiv  şəkildə  uyğunsuzluqlar  üzərində  düşünmə  üzərində  baş  verdiyini  bildirir.Lare  və  Brazer (2013)öz  araşdırmalarında  müəllimlərin  sosiomədəni  öyrənmə  nəzəriyyəsi  konteskstində  öyrəndiklərini  bildirirlər.Onlar  öz  tədqiqatlarında  hazırladıqları  modelə  əsasən  bildirirlər  ki,məktəbin  və  regionun  təlim  nəticələri  ilə  bağlı  gözləntiləri  məktəbdə  müəllimlər  arasında  əməkdaşlığın  mühüm  təyinediciləridir.

Mehmet  Özdoğru Öğretmenler   Arasında  İş  Birliği:Mevcud  Durum,Engeller  ve  Çözüm  Önerileri adlı araşdırmasında müəllimlərin  həmkarları  ilə  əməkdaşlıq  etməsinə  mane olan  maneələri  müəyyən  etmək  üçün  iştirakçı  müəllimlərə  “Müəllimlərin   öz  həmkarları  ilə  əməkdaşlıq   etmələrinə  hansı  maneələr   var?”  sualı  vermişdir. İştirakçılardan  alınan  rəylər  Cədvəldə  verilmişdir.

 | Kateqoriya | Alt  kateqoriya | Kod
 |   | Müəllimlərdən  dolayı  yaşanan  maneələr | Mənfi  şəxsiyyət  xüsusiyyətləri(eqo,tamah,etibarsızlıq,təkəbbür,eqoizm)
 |   |   | Ünsiyyət  çatışmazlığı
 |   |   | Peşəkar  rəqabət
 |   |   | Qruplaşma
 |   |   | Siyasi  fikir  ayrılığı
 | Əməkdaşlığa  mane  olan  səbəblər |   | Əməkdaşlıq  etmək  istəyənin  qeyri  adekvatlılıq  kimi  qəbul  edilməsi
 |   | Müəllimlərdən  asılı  olmayan  qeyri  tədris  faktorları | Sosial  mədəniyyətdə  dəyişiklik
 |   |   | Nəsil  münaqişəsi
 |   |   | İş  şəraitinin  çətinliyi
 |   |   | Fərdiliyi  önə  çəkən  hüquqi  tənzimləmələr

Mehmet  Özdoğru tədqiqat  nəticələrinə  əsasən  müəllimlərin  həmkarları  ilə  əməkdaşlıq   etmələri  qarşısında  duran  maneələri   aradan  qaldırmaq  məqsədi  ilə  müəllimlik  peşəsinə  üstünlük  verəcək  namizədlərə  peşənin  tələb  etdiyi  şəxsiyyət  xüsusiyyətləri  barədə  istiqamət  vermək,əməkdaşlıq  komanda  işi,  komanda  ruhu  məsələlərini  ön  plana  çəkmək  müəllim  hazırlığı  prosesində  tətbiq  edilə  biləcəyini qeyd edir. Əməkdaşlıq   prosesində  əməkdaşlıq  bacarıqlarının  ölçülməsi  üçün  meyarların  müəyyən  edilməsi  müəllim  namizədinin  təhsilində  həmkarların  əməkdaşlığını  təmin  edəcək  proqramların  hazırlanması  və  həyata  keçirilməsi  təklif  oluna  bilər.Məktəb  mühitində  əməkdaşlığa  nail  olmaq  üçün  idarəçilərə  məsuliyyət  qoyulmalı  və  prosesə  əməl  edilməlidir.

Müəllimlərin  fikrincə  müəllimlərin  peşəkarlığını  təmin  etmək  və  inkşaf  maneələrini  aradan  qaldırmaq  üçün bürokrativ   strukturun  genişləndirilməsi  lazımdır. Digər  həll  təklifi  isə ixtisasartırma  təhsilinin  keyfiyyət  və  kəmiyyətinin  artırılması  idi.Bununla  belə  ixtisasartırma  təlimlərinin  ehtiyac  duyulan  sahələrə  yönəldiləcəyi  gözləntiləri  var.Müəllimlər  şəffaf  və  ədalətli  qiymətləndirmə  sistemi  çərçivəsində peşəkar   inkşaf  imkanlarına  nail  olmaq  istəyirlər.Bu  vəziyyətin müəllimlərdə  canlanma  və  istək  yaradacağına  inanırlar (Yirci,2017).  

Peşəkar  öyrənmə  icmaları  öyrənənlər  arasında  qarşılıqlı  əlaqənin,yeni  ideyaların  yaradacağı  və  bunun  öyrənmənin  əsası  olduğunu  irəli  sürən  Vıqotski (1978 akt  Mc  Connel  və  2013 s 269)tərəfindən  hazırlanmış  Sosial  Konstruktivist   perspektivinə  malikdir.Bununla  belə  özünü  təkmilləşdirməyə  çalışan  müəllimlər  kurikulumun  intensivliyi    və  uyğun  olmayan  məktəb  mühiti  səbəbindən  özlərini  tənha  və  təcrid  olunmuş  hiss  edə  bilərlər (Hord Sommers 2008). Peşəkar  Öyrənmə    İcmalarında    müntəzəm  görüşlər  və  əməkdaşlıq  müəllimlərə  bu  təcrid  hissini  aradan  qaldırmağa  kömək  edir (Scot2015 s.11).Demək  olar  ki,qurulan  əməkdaşlıq  sayəsində   müəllimlərin  tədris  təcrübələri  təkminləşmiş,şagirdlərin  öyrənmə  təcrübələri  yüksəlmişdir.Andrews  və  Lewis (2007) Peşəkar  Öyrənmə  Cəmiyyətinə  qoşulan    müəllimlərin   siniflərində  effektivliyinin  artdığını    və  şagirdlərin  daha  uğurlu  olduğunu  bölüşürlər.   Hipp  və  Huffman(2007s 12 )Peşəkar  Öyrənmə  İcmalarının  məktəbin  bütün  maraqlı  tərəfləri  arasında    ümumi  öyrənmə  mədəniyyəti  yaratdığını  vurğulayır  və  məktəblərin  öyrənmə  icamalarına  çevrildiyini  bildirir (Thompson,Gregg  və  Niska.2004-cü  il  akt  Vescio  vd  2008  s81). Qiao   Yu  və  Zhang(2017)iddia  edirlər  ki,Peşəkar  Öyrənmə  icmalarının  məktəb  və  müəllimlərin  təkminləşməsinə  və  şagirdlərin  uğurlarının  artmasına  müsbət  töhvəsini  göstərən  tapıntıların  sayı  artmaqdadır.Hord  və  Sommers  (2008ci  il  akt  Scot2015)  bu  icmaların  3  əsas  töhfəsinin olduğunu qeyd edir:

1.Müəllimlərin  peşəkar  inkşafını  təmin  edir;
2.Məktəbin  inkşafına  təkan  verir;

3.Müəllimlərin   təcrid olunmuşluq  hissini  azaldır.  

Effektiv  peşəkar  öyrənmə  icması  şagirdlərin  öyrənməsini  təkminləşdirmək  məqsədi  ilə  məktəb  icmasındakı  bütün  peşəkarların  öyrənməsini  təşviq  etmək   qabiliyyətinə  malikdir (Bolam  və  digərləri,2005, s.145).Louis, Kruse  və  həmkarları (1995)aşkar  etdilər  ki,həqiqi  icma  hissi  olan  məktəblərdə  artan  iş  effektivliyi  sinif  motivasiyasının  və  iş  məmnunluğunun  artmasına ,şagirdlərin  öyrənməsi  üçün  daha  böyük   kollektiv  məsuliyyətə  səbəb  olur.Avstraliyada,Andrews  və  Lewis  (2007)  müəyyən  etdi  ki,müəllimlərin  əməkdaşlığı  inkşaf  etdikcə  bu  təkcə  onların  bilik  bazasını  gücləndirmir,həm  də  onıarın  sinif  işlərinə  əhəmiyyətli  təsir  göstərir. Müxtəlif  növ  məktəblər  və  müəllimlər  fərqli  əməkdaşlıq  keyfiyyəti  barədə  məlumat  versələr  də, biz  orta    əməkdaşlıq  keyfiyyətinin  şagird  nailiyyətləri  ilə  əlaqəli  olduğunu  görürük.Daha  keyfiyyətli  əməkdaşlıq  edən  müəllimlər  və  məktəblər  riyaziyyat  və  oxumaqda  daha  yaxşı  nailiyyət  əldə  edirlər.Bundan  əlavə,müəllimlər  daha  yaxşı  əməkdaşlıq  keyfiyyətinə  malik  məktəblərdə  işlədikdə  daha  yüksək  templə  inkşaf  edirlər. Akiba  və  Liang(2016)ABŞ-ın  Missuri  ştatındakı  91  məktəbdə  467  orta  məktəb  riyaziyyat  müəllimindən  toplanmış  dövlət  miqyaslı  sorğu  məlumatlarından  istifadə  edərək  4  il  ərzində  altı  növ  müəllimin  peşəkar  öyrənmə  fəaliyyətinin  şagird  nailiyyətlərinin  artımına  təsirini  araşdırmışdır.Nəticələr  göstərirdi  ki,riyaziyyatın  tədrisi  və  öyrənməsinə  yönəlmiş  müəllim  mərkəzli  əməkdaşlıq  fəaliyyətləri  şagirdlərin  nailiyyətlərini  yaxşılaşdırıb.Tədqiqat  həmçinin  müəyyən  etdi  ki,bir  çox  rayon  və  məktəblər  müəllimyönümlü  əməkdaşlıqdan  və  tədqiqata  əsaslanan  öyrənmə  fəaliyyətindən  faydalanıb.Jao  və  McDougall (2016)tədqiqatı  birgə  müəllim  sorğusunun(CTI)  şagirdlərin  nailiyyətinə  təsirini  araşdırıb.İştirakçılar  Cənubi  Ontario,Kanadanın  böyük  şəhər  ərazisində  yerləşən  4  qonşu  dövlət  məktəbinin  şuralarında  11  məktəbin  9-cu  sinif   Riyaziyyat  müəllimləri  idi.Tədqiqat  bildirmişdi  ki,müəllimlərin  birgə   fəaliyyəti  müəllimlərin   keyfiyyətini  yaxşılaşdırmışdır.ki,bu  da  şagirdlərin  öyrənmə  nailiyyətlərinin  artmasına  səbəb  olmuşdur.Nəticələr  həmçinin  onu  göstərdi  ki,müəllimlər  qarşııqlı  fəaliyyətdəki  maneələri  aradan  qaldıra  bilərlər. 

Professional  Öyrənmə  Qrupları   müəllim,məktəb   və  şagird  nailiyyətlərinə  müsbət  təsir  edən    kollektiv  bir  fəaliyyətdir.Bu  qruplar  sayəsində  müəllim-məktəb    münasibəti  daha  yaxşı  formalaşıb,inkşaf  edir. Qruplar  sayəsində  müəllimlər  bir  məqsəd  uğrunda  çalışdıqlarının  fərqinə  varırlar. Əməkdaşlıq  sayəsində  müəllimlərdə  özünütəcrid  hissi  azalır  və    onlarda  özgüvən  hissi    yaranır.

Müəllimlər  arasında  peşəkar   əməkdaşlıq  müəllimlərin  peşəkar  təcrübələrini  təhlil  etmək,onlara  təsir  etmək  üçün  birlikdə  işləməsini  nəzərdə  tutur.Müəllimlər  nə  qədər  çox  əməkdaşlıq  edərlərsə  onların  tədris  və  öyrənmə  nəzəriyyələri,metod  və  proseslər  haqqında  daha  çox  məlumat  əldə  edərlər.  

Müəllimlər  arasında peşəkar  əməkdaşlığın  əsl  mahiyyəti  ondan  ibarətdir  ki, o  tədrislə  əlaqədarıdır,bütün  pedaqoji   məsələrlə    məşğul  olur,öyrənənlərin  peşəkar  inkşafını  təşviq  edir,təhsil  proqramlarını  təkminləşdirir  və  son  nəticədə  şagirdlərə  fayda  verir.

 

1.Aliakbari, M., & Sadeghi, S. (2022). The professional identity of the Iranian teachers: A case of professional practices. Teacher Development, 26(3), 411-431. 

2.Andrews, D. & Lewis, M. (2007). Transforming practice from within: The power of the professional learning community. In L. Stoll & K.S. Louis (eds) Professional learning communities: Divergence, depth and dilemmas. Maidenhead: Open University Press.

3.Adewale  Owodunni  Saka  2020  Can  teacher  collaboration  Improve  Achivement   in  Junior  Secondary   Mathematics

4.Akiba, M. & Liang, G. (2016). Effects of teacher professional learning activities on student achievement growth. The Journal of Educational Research, 109(1), 99-110. https://doi.org/10.1080/00220671.2014.924470

4.Baki̇oğlu, A. (2013). Lider öğretmen. Marmara University Atatürk Education Faculty Journal of Educational Sciences, 10(10), 11-19.

5.Bolam, R., McMahon, A., Stoll, L., Thomas, S., Wallace, M., Greenwood, A., Hawkey, K., Ingram, M., Atkinson, A. & Smith, M. (2005). Creating and sustaining effective professional learning communities. Research Report 637. London: DfES and University of Bristol.

6.Bryk, A. S., ve Schneider, B. (2002). Trust in schools: A core resource for improvement. New York, NY: Russell Sage Foundation.

7.Cook, L., & Friend, M. (1993). Educational leadership for teacher collaboration. In B. S. Billingsley, D. Peterson, D. Bodkins & M. B. Hendricks (Eds.), Program leadership for serving students with disabilities (pp. 421-444).

8.Cerit, Y. (2009). Öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile işbirliği yapma düzeyleri arasındaki ilişki [The relationship between teachers’ levels of organizational trust and their levels of collaboration]. Uludag University Journal of Education Faculty, 22(2), 637-657. https://dergipark.org.tr/en/pub/uefad/issue/16690/173464 

9.Cumming, J., & Owen, C. (2001). Reforming schools through innovative teaching, Australian College of Educatiors, Enterprise and Career Education Foundation and Dusseldorf Skills Forum, ACE Canberra

10.Çoban, O., & Atasoy, R. (2020). Relationship between distributed leadership, teacher collaboration and organizational innovativeness. International Journal of Evaluation and Research in Education, 9(4), 903-911. 

11.Çevik, A., & Köse, A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelemesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2) , 996- 1014.

12.Darling-Hammond, L., & McLaughlin, M. W. (2011). Policies that support professional development in an era of reform. Phi Delta Kappan, 92(6), 81-92.

13.Ekiz, D. (2003). Teacher professionalism and curriculum change: Primary school teachers’ views of the new science curriculum. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 47-61.

14..Friend, M. D., & Cook, L. (1990). Collaboration as a predictor for success in school reform. Journal of Educational and Psychological Consultation

15.Gökçe, E. (2000). İlköğretimde okul aile iş birliğinin geliştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(Özel Sayı), 204-209.

16.Hord, S. (2008). Professional learning communities: An overview. In S. Hord (ed), Learning together, leading together: Changing schools through professional learning communities. New York: Teachers College Press.

17.Hipp, K.A. & Huffman, J.B. (2007). Using assessment tools as frames for dialogue to create and sustain professional learning communities. In L. Stoll & K.S. Louis (eds), Professional learning communities: Divergence, depth and dilemmas. Maidenhead: Open University press.

18.Karla Gamez-Perez Tec de Monterrey, Campus León Elizabeth Mena Avilés Tec de Monterrey, Campus León Roberto Rosas Rangel Tec de Monterrey, Campus León (2016)  TEACHER´S LEARNING AND COLLABORATION USING INNOVATIVE TEAMS: PROFESSIONAL LEARNING COMMUNITY 

19.Kürşad  Yılmaz(2022)Öğretmenlerin  Mesleki  İşbirliği:Mevcut  Durum,Engeller  ve  Öneriler

20.Kruse, S.D., Louis, K.S. & Bryk, A.S. (1995). An emerging framework for analyzing school-based professional community. In K.S. Louis, S. Kruse & Associates (eds). Professionalism and community: Perspectives on reforming urban schools. Long Oaks, CA: Corwin.

21.Leslie Jones, Gregg Stall, Debra Yarbrough  (2013) The Importance of Professional Learning Communities for School Improvement  

22.Mustafa ÇELİK1 Kürşad YILMAZ (2015)  Öğretmenlerin Mesleki Profesyonelliği İle Tükenmişlikleri Arasındaki İlişki

23.Özdoğru, M. (2021). Öğretmenler arasındaki iş birliği: Mevcut durum, engeller ve çözüm önerileri

24.Özkan, M., & Arslantaş, H. (2013). Etkili öğretmen özellikleri üzerine sıralama yöntemiyle bir ölçekleme çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 311-330

25.Rukiye  Yıldız,Dr.Rıza Memiş,Dr.Bekir Kul,Ömer Sarıca,Banu  Özdemir.Mustafa Koç(2023)Profesyonel  Öğrenme  Toplulukları  olarak  Zümreler  Öğretmen  Rehber  Kitabı

26.Ramazan YİRCİ(2017) Öğretmen Profesyonelliğinin Önündeki Engeller Ve Çözüm Önerileri

27.Schleicher, A. (2011). Building a high-quality teaching profession: Lessons from around the world. OECD Publishing.

28.Shantz, D., & Prieur, P. D. (1996). Teacher professionalism and school leadership: an antithesis? Education, 116(3), 393-396.

29.Stolp, S. (1994). Leadership for school culture. http://www.ericdigests.org/1995-1/culture. htm adresinden erişilmiştir.

30.Schleicher, A. (2011). Building a high-quality teaching profession: Lessons from around the world. OECD Publishing.

31.Şişman, M. (2011). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. 

32.Şener, B. (1997). Modern otel işletmelerinde yönetim ve organizasyon. Ankara: Gazi Kitabevi.

33.Zhang, S., Zhong, R. & Zhang, J. (2017). School starting age and academic achievement: Evidence from China’s junior high schools. China Economic Review, 44(2017), 343-354. https://doi.org/10.1016/j.chieco.2017.03.004